می‌خوام تو این نوشته از اخلاق صحبت کنم و بعد از اون، دوباره برگردم به مبحث تصمیم گیری. بخشی از این نوشته رو از "Issues in Ethics" انتخاب کردم.
اول می‌خوام در مورد اینکه اخلاق قابل آموزش هست یا نه صحبت کنم. سقراط گفته که اخلاق، علم به انجام باید هاست و این علم، قابل اموزشه.
فلسفهٔ نوین هم کلا با این قضیه موافقه. گفته میشه که تغییرات بنیادی فکری، در ۲۰-۳۰ سالگی رخ میده، زمانی که با مسائل اخلاقی و نحوهٔ برخورد با اونها مواجه میشیم. این تغییرات از درک هر شخص از محیط اطرافش و نقش خودش در جامعه نشات میگیره و همچنین گفته میشه که گستردگی این تغییرات، با میزان تحصیلات فرد رابطه داره. بدیهیه که اگه کسی شخصا هم بره دنبال آموزش دیدن و آشنایی با مسائل اخلاقی، چگونگی برخورد با این موضوعات و نحوهٔ قضاوت و کلا دید به قضیه، تفکرش شکل و جهت میگیره.
نهایتا، نتیجه گیری میشه که نحوهٔ رفتار هر فرد و تصمیماتی که میگیره، تحت تاثیر میزان شناختش از اخلاقیات و نحوهٔ برخورد با موضوعات مختلف و زاویه دید هر فرده.
ابتدایی‌‌ترین مرحله، تو دوران بچگی رخ میده.تو این برهه، تشخیص ما، یه کپی از اترافیانه، خوب و بد رو اونا تعیین می‌کنن و بچه هم بسته به اینکه چقدر طبق خواستهٔ اونها عمل کرده، تحسین یا تنبیه میشه. بدی یا خوبی هر کار، بر اساس اینکه تشویق شدیم یا تنبیه تعریف میشه، نه خود نفس خوبی یا بدی یک عمل/تصمیم. آدم‌هایی هستند که تو این دوران تا آخر عمرشون میمونن، خوبی/بدی رو افرادی که تو درجات بالاتر هستند براشون تعریف می‌کنن.
مرحلهٔ دوم، عموما تو نوجوانی شروع میشه.تو این برهه، هر کسی یه سری تعریفی از خوبی و بدی برای خودش با توجه به محیطی که توش زندگی میکنه و افرادی که با اونها سرو کار داره میسازه . اگر از افراد در این برهه سوال بشه که اخلاق (یا خوب و بد) چیه، جو ابشون اینه که ما اینجوری یاد گرفتیم، یا اطرافیانمون اینجوری فکر می‌کنن، یا جامعه/قانون، این کار رو نرم میدونه.
بعد از این مرحله، اگه رشد ادامه پیدا کنه، دیگه برای فرد، خوبی و بدی، طبق نرم جامعه یا اطرافیانش تعریف نمیشه. تو این مرحله، هر فرد، یک سری اصول اخلاقی برای خودش تعریف میکنه که بهشون تو هر شرایطی پایبند خواهد بود. این اصول، عموما، از نظر منطقی قابل قبول هستند و افراد دیگه هم اگه با دید منطقی بهشون نگاه کنن، اونارو درست میدونن. خوبی یک فکر/عمل/تصمیم، در این برهه، همراستا بودن اون با پیشبرد رفاه،آسایش و آرامش همهٔ افراد بشر تعریف میشه.
بهرحال، آموزش قطعا در درک هر شخص از مفاهیم اخلاقی تاثیر گذاره ، ولی خواسته، شجاعت و کنجکاوی هر شخص اگر نباشه، هیچ تغییری به وجود نمیاد.
خیلی حال کردم با این پست من از فلسفه خیلی کم میدونم در حالیکه فکر میکنم باید این علم رو اول از همه مطالعه کرد و به نظر فیلسوفهای مختلف آشنا شد...جواب بسیاری از سووالات و دغدغه های ما در فلسفه هست
ReplyDeleteموضوع شجاعت هم خیلی کلیدیه این وسط، چه جوری میشه که بعضیها از اول سر نترس دارند و بعضی محافظه کارترند؟ شجاعت تا چه حد اکتسابی میتونه باشه؟
ReplyDeleteدو مرحلهٔ اول را تا حدودی قبول دارم ولی مرحله آخر رو به نظر من با عجله نوشته شده است. نویسنده نتیجه گرفته در این مرحله هرکس به یک اصولی می‌رسد که از نظر منطقی قابل قبول است، و افراد دیگه هم اگه با دیده منطقی نگاه کنند انهارو درست میبینند. مشکلی که ما داریم منطق جوانان ما در این سن می‌باشد، چطور میشود هرکس با منطق خودش نگاه کنه و اصول دیگری رو قبول کند. آیا مشکله الان ما بخاطر نبود منطق در افکار نیست، منطق چی تعریف شده. مشکله اصلی ما سیستم آموزش غلط از ابتدایی است، همانطور که رهاورد اشاره کرده، سیستم آموزش یک کشور است که فرهنگ و اصول اخلاقی یک جامعه رو میسازد و خانواده نقش کمرنگ تری در تثبیت شخصیت فرد دارد. مشکل الان اینست که اکثرا هنوز دنبال رو افکار کهنه نسلهای قبل هستند.
ReplyDeletein ghesmate akharesh:
ReplyDeleteتو این مرحله، هر فرد، یک سری اصول اخلاقی برای خودش تعریف میکنه که بهشون تو هر شرایطی پایبند خواهد بود. این اصول، عموما، از نظر منطقی قابل قبول هستند و افراد دیگه هم اگه با دید منطقی بهشون نگاه کنن، اونارو درست میدونن.
ziad movafegh nistam,
bashar tanha ba manteghesh tasmim nemigire, be nazare man ehsas va vojdanam hamoon andaze naghsh daran, ama fekr nemikonam beshe do adamiu peida kard ke az nazar ehsas va vojdan yek osoole moshtareki dashte bashan.
naghshe in do amele digaro ham too tasmim giri age betooni behesh bepardazi bayad besiar jaleb bashe.
good points everyone...kheili delam mikhad alan edameye in mozoo ro beram, va dar morede chizayi ke shomaha ham eshare kardid motaale konamo nazare khodamam begam,,,vali man alan ba ye mas'aleye kheili bozorg movaajeh shodam, yani hamishe vojud dashte vali alan dar amal bahash movaajeh shodam...kash Rahavard va Rahgozar budid inja man be bahse face tu face va mashverat ehtiaaj daram!
ReplyDeleteRahgozar, man khodam motaghedam ke manteghe kar kasi, bar gerefte az ehsasate,tajrobiat, dide ha, amoozesh ha, vojdaan, va kollan shakhsiateshe...khodam yad gereftam ke beharin raveshe zendegi, tarife ye seri osool baraye khodame, ke lozuman ba ehsasatamam monaafaaty nadaran, momkene tu ba'zi mavarede ehsasi yekkam sakhti pish biad, vali nahayatan, man ba tavajoh be niazhaam va long term purposi ke baraye khodam taeen kardam - ke albate en'etaaf ham daram va be gozinehaye mokhtalef hamishe fek mikonam ke amaade basham- oonaro tarif mikonam...we can discuss it in another post if you like...
ReplyDelete